Obróbka drewna wymaga niewielkich nakładów energii. W porównaniu z innymi materiałami, do wytworzenia produktu drewnianego potrzebna jest tylko jedna jednostka energii. W przypadku innych materiałów wygląda to następująco:
cement – 4 jednostki energii
plastik – 6 jednostek energii
stal – 24 jednostki energii
aluminium – 126 jednostek energii
Wzorcowe jest również całkowite przetwarzanie wszystkich resztek z drewna. Nie powstają przy tym praktycznie żadne niewykorzystane odpady.
Powinniśmy także używać głównie drewna pochodzącego wyłącznie z lasów, w których prowadzona jest długotrwała i zrównoważona gospodarka, pozwalająca na ciągłe odnawianie się surowca a więc drewna z certyfikatem FSC.
Aby drewno mogło nas cieszyć przez długie lata potrzebuje jednak odpowiedniej ochrony i konserwacji.
Oprócz ochrony chemicznej istnieje jeszcze pojęcie ochrony konstrukcyjnej. W opinii fachowcówkonstrukcyjna ochrona drewna należy do najbardziej skutecznych. Polega ona na :
-stosowaniu surowca drzewnego z właściwym układem i przebiegiem przyrostów rocznych- najlepiej należy stosować surowiec pochodzący z lasów gdzie wzrastające tam drewno ma doskonałe parametry konstrukcyjne /np lasy skandynawskie lub syberyjskie/.
-drewno musi być właściwie wysuszone tj w wilgotności ok. 16-18 %.
-kształt profili drewnianych/przekrój poprzeczny/ powinien być tak ułożony, aby nie występowały szczeliny kapilarne (w celu uniknięcia powstawania gniazd wilgoci).
-powierzchnie desek pochylone pod kątem co najmniej 15° w celu zapewnienia bezpośredniego odprowadzania wody. W kształcie desek nic nie jest przypadkowe ? każde załamanie powierzchni lub zastosowany kąt powinien być wynikiem przemyślanej decyzji konstruktorów.
-wszelki ostre kanty na desce obniżają jej wytrzymałość ? przeważnie w tych właśnie miejscach dochodzi do uszkodzenia farby
-minimalizowaniu temperatury na powierzchni deski poprzez właściwe malowanie (np. używanie zbyt ciemnych barw podnosi temperaturę na powierzchni deski). Przez wysoką temperaturę deski może dojść do zbytniego obniżenia wilgotności deski co może powodować powstawanie rys i pęknięć. W przypadku drewna iglastego wysoka temperatura może dodatkowo powodować wykwity żywicy.
-właściwy montaż desek i właściwa konstrukcja budynku.
Aby w pełni wykorzystać naturalne właściwości elewacji z litego drewna i cieszyć się nimi przez długie lata montaż należy przeprowadzić w sposób prawidłowy, przestrzegając ściśle określonych zasad.
Przechowywanie drewna. Elewacje drewniane powinny być dostarczane w optymalnej wilgotności ok. 16% (w przypadku modrzewia syberyjskiego ok. 18%). Wilgotność ta doskonale odpowiada warunkom klimatycznym w naszym rejonie geograficznym – już po ułożeniu na elewacji drewno pracuje w sposób optymalny. Jeśli jednak jeszcze przed montażem desek elewacyjnych trzeba je magazynować, wtedy należy to robić w oryginalnych foliowych opakowaniach, w pomieszczeniu otwartym, przewiewnym, zadaszonym.
Konstrukcja rusztu. Do konstrukcji rusztu, na którym montowane są później deski elewacyjne stosuje się łaty obrzynane, z tego samego gatunku drewna i w tej samej wilgotności, z której wykonana jest właściwa elewacja. Łaty montuje się zawsze pod kątem 90° w stosunku do desek elewacyjnych. Jeśli podczas montażu zastosowano również kontrłatę, wtedy to kontrłata musi być zamontowana pod kątem 90° w stosunku do deski elewacyjnej. Łata konstrukcyjna ma za zadanie nie tylko udźwignąć ciężar desek elewacyjnych, ale również powstrzymywać obciążenia, wynikające z siły wiatru oraz z siły pracującego drewna (jest naturalną cechą drewna, że pod wpływem zmieniających się warunków atmosferycznych pracuje). Tu nie warto iść na skróty. Szczególnie w przypadku renowacji starych budynków. Już po ułożeniu desek elewacyjnych pomiędzy deską a ścianą musi zostać zachowana wolna przestrzeń ? co najmniej 20 mm. Umożliwia ona cyrkulację powietrza pod deskami elewacyjnymi i właściwe obsychanie desek. Sama pustka powietrzna również stanowi izolację domu. Należy w dolnej i górnej części elewacji pozostawić szczeliny (otwory), którymi powietrze będzie mogło swobodnie wchodzić i wychodzić.
Materiały montażowe. Zarówno do przymocowanie łat konstrukcyjnych do ściany jak i do przymocowania właściwych desek elewacyjnych należy używać tylko specjalnie do tego celu przeznaczonych kołków oraz wkrętów lub specjalnych zszywek. Do mocowania desek elewacyjnych należy stosować wkręty ze stali szlachetnej lub istniejące gotowe systemy mocowań. Widoczne wkręty na powierzchni elewacji zawsze będą świadczyć o braku wiedzy i profesjonalizmu wykonawcy.
Malowanie.Elewacje drewniane fabrycznie malowane już po wyciągnięciu z paczki i przycięciu na odpowiednią długość są gotowe do montażu. W przypadku zakupu desek surowych należy je pomalować jeszcze przed montażem. Deski elewacyjne tak przygotowane można montować o każdej porze roku niezależnie od temperatury powietrza. Fabryczne malowanie polega na nałożeniu na deskę metodą mechaniczną, próżniową jednej warstwy farby gruntującej, zawierającej filtr UV, następnie suszenie i lekkie matowienie, następnie nakładana jest druga warstwa farby, potem kolejny raz proces suszenia i na koniec trzecia warstwa farby. Do malowania fabrycznego stosuje się farby na bazie wody, nadające się do stosowania na zewnątrz oraz wewnątrz, do wszystkich gatunków drewna iglastego i liściastego. Szczególnie polecana na elewacje drewniane jest farba lub lazura jedwabiście matowa, pozostawiająca otwarte pory, odporna na warunki atmosferyczne, chroniąca drewno przed promieniowaniem UV i szarzeniem. Dzięki temu elewacja ?oddycha? nie podlega nadmiernemu kurczeniu się lub wydłużaniu a także nie wymaga żadnej już potem konserwacji.
Montaż. Odległość pierwszej od ziemi deski elewacyjnej nie powinna być mniejsza niż 30 cm. Zapewnia to ochronę drewna m.in. przed odpryskującą od podłoża wodą deszczową. Podczas montażu szczególną uwagę należy poświęcić tym miejscom, w których drewno narażone jest na bezpośredni kontakt z wodą (np. rynny, parapety). Okna oraz drzwi wykańcza się przy użyciu czterostronnie struganych desek z czterostronnie zaokrąglonym kantem.
Niniejsze ogólne wskazówki dotyczące montażu elewacji drewnianych powstały na podstawie wieloletnich doświadczeń.
Przykłady poprawnych rozwiazań na zdjęciach pochodzą z robót wykonanych pod nadzorem biura AUDYT min w: Warszawie, Olsztynie, Rzeszowie, Poznaniu.
Elewacja z świerku skandynawskiego – prawidłowe obróbki okien oraz naroża budynku
Elewacja ze świerku skandynawskiego, ocieplenie wełną celulozową metodą natryskową, prawidłowa obróbka wiatrownic
Okapnik oraz prawidłowe połączenie profili pionowych z profilami poziomymi
Obróbka okna balkonowego z parapetem drewnianym
Połaczenie elewacji z kratką pod rośliny pnące
Elewacja z modrzewia syberyjskiego profil Rhombo Solo narożnik aluminiowy, widoczne prawidłowe szczeliny kapilarne
Prawidłowe łączenia w narożniku wewnętrznym
Na całej powierzchni elewacji nie ma wkrętów ani innych elementów mocujących deski elewacyjne
Prawidłowo wykonane przejście przez elewację innego elementu mocującego
Prawidłowa obróbka okna oraz obróbka blacharska dachu płaskiego
Udane połączenie elewacji z blachy stalowej z elewacja drewnianą
Zupełny brak wiedzy i tego skutki
Prawidłowe połączenie kilku płaszczyzn
Elewacja drewniana skrajnie źle wykonana
Źle wykonana elewacja po kilku latach – całkowicie nadaje się do wymiany.
Niewłaściwe drewno, złe malowanie i mocowanie – efekt po kilku latach
Niewłaściwy materiał, źle ułożony, źle pomalowany
Krytycznie złe mocowanie
Stan tej elewacji po 2 latach od strony południowej – już do wymiany